Milion złotych kary dla Selfmaker od UOKiK. Zarzucany powód? Tworzenie piramidy finansowej

UOKiK definiuje pojęcie piramidy finansowej jako namawianie na wpłatę pieniędzy i obietnicę zysków za to, że nakłoni się inne osoby, aby zrobiły to samo. W takim mechanizmie możliwość otrzymania korzyści materialnych jest uzależniona przede wszystkim od wprowadzenia innych konsumentów do systemu, a nie od sprzedaży lub konsumpcji produktów. Pomysłodawcy systemu korzystają z wpłat innych osób, a niewielka część pieniędzy może trafić uczestników – często się zdarza, że nie otrzymują nic. Takie właśnie działanie zarzuca UOKiK łódzkiemu producentowi elektronik Selfmaker Technology i jego prezesowi, Markowi Wietesce.

Prezes UOKiK zakwestionował działania dwóch powiązanych ze sobą spółek: Selfmaker Smart Solutions w Dubaju, odpowiadającą za emisję tokenów o tej samej nazwie, oraz Selfmaker Technology w Łodzi, tworzącą m.in. urządzenia samoobsługowe, takie jak kasy, wpłatomaty, kioski informacyjne czy sprzęt do automatycznej dezynfekcji. Tokeny, czyli kryptoaktywa, to cyfrowe jednostki wartości, przypisane do konkretnego projektu inwestycyjnego. SelfMaker ma na swoim koncie sporo sukcesów, dostarcza skrytki wielkogabarytowe między innymi do sieci Agata i Leroy Merlin. W ostatnim czasie zaprezentował też recyklomat, który ma rozruszać finanse firmy.

- […] W najnowszych decyzjach zakwestionowaliśmy działania grupy Sefmaker. Spółki umyślnie rozpowszechniały nieprawdziwe informacje, aby uwiarygodnić i uatrakcyjnić swoje działania. Celem było pozyskanie jak największego kapitału. Pod ich wpływem konsumenci mogli podejmować niekorzystne decyzje dotyczące zakupu tokenów, licząc na wypłatę zysku. Realne korzyści konsumentom umożliwiał udział w programie afiliacyjnym, który w istocie był zakazanym prawnie systemem promocyjnym typu piramida – mówi prezes UOKiK Tomasz Chróstny.

(Nie)realne zyski

UOKiK pisze w swoim oświadczeniu: ‘Selfmaker Smart Solutions zachęcając do wpłat informował, że środki ze sprzedaży tokenów miał przeznaczyć na inwestycje w rozwój Selfmaker Technology i zwiększenie rozpoznawalności marki Selfmaker. Plan ten polegał na objęciu 25 proc. udziałów w Selfmaker Technology i zakupie hali produkcyjnej. Zgodnie z zapewnieniami, spółka miała podzielić się wypracowanym zyskiem z inwestycji w Selfmaker Technology z nabywcami tokenów. Pierwszy raz powinno do tego dojść w 2024 roku. W rzeczywistości – hala produkcyjna nie została zakupiona: jest wynajmowana, a Selfmaker Smart Solutions przejął mniej niż 10 proc. akcji - co znacznie obniża ewentualny zysk. Nie ma jednak mechanizmu prawnego, który gwarantowałby wypłatę dywidendy przez spółki z Dubaju i z Łodzi. Inwestorzy zawierają umowę jedynie ze spółką z Dubaju, co może mieć kluczowe znaczenie przy ewentualnych problemach z dochodzeniem roszczeń. Zdaniem Urzędu, celowym działaniem było powierzenie przez Selfmaker Technology emisji tokenów spółce z Dubaju, wobec której dochodzenie roszczeń przez konsumenta może okazać się znacznie utrudnione, a wręcz niemożliwe’.

Odpowiedź Marka Wieteski znajdujemy natomiast w dzisiejszym Pulsie Biznesu: ‘Postawiłem na tokenizację, którą od 2025 roku usankcjonuje przyjęte już europejskie rozporządzenie MiCA i na pewno wiele firm zacznie z niej korzystać. Przecieramy szlaki w temacie tokenizacji i warto skorzystać z naszych doświadczeń, świat pod tym względem nam odjeżdża. UOKiK zarzuca nam przede wszystkim nieprowadzenie działalności gospodarczej i bardzo niskie prawdopodobieństwo wypłaty tokendy. Tymczasem z naszych rozwiązań – fakturomatów, lockersów, orderkiosków, biletomatów czy kas samoobsługowych – skorzystały już setki tysięcy osób. Potrzebowaliśmy kilka lat na uzyskanie rentowności i w tym tygodniu wypłacamy po raz pierwszy tokendę w wysokości 122 147 USD. Cały proces opisany jest w whitepaper’.

Urząd zarzuca też firmie, że Selfmaker Technology odniosła straty, a nie jak zapewniano w materiałach marketingowych ‘wielomilionowe zyski’. Straty miały zostać pokryte z ewentualnego zysku, co oznacza, że inwestorzy mogą przez długi czas nie otrzymać obiecanych środków. Zajrzeliśmy w redakcji tek.info.pl do sprawozdań finansowych firmy: za rok 2022 spółka wygenerowała przychody w wysokości 8.0 mln PLN, w porównaniu do 11.4 mln PLN rok wcześniej. Wynik operacyjny spadł do poziomu -2.9 mln PLN (w roku 2022 wygenerowano niewielki zysk na poziomie 100 tys PLN).

System promocyjny typu piramida

Dystrybucja tokena odbywała się w oparciu o system promocyjny typu piramida. W zamian za pozyskanie innych osób do systemu i namówienie ich na zakup tokenów, firmy obiecywały wynagrodzenie. Przedsiębiorcy nie tylko założyli i kierowali projektem, ale również prowadzili aktywne działania marketingowe w mediach społecznościowych, stronie internetowej czy na organizowanych wydarzeniach. Selfmaker intensywnie promował zakup tokenów wśród osób niesłyszących, również za granicą. Firma w mediach społecznościowych zamieściła instruktaż w języku migowym jak kupić tokeny. Osoby niesłyszące to grupa konsumentów wrażliwych, którzy z uwagi na swoją niepełnosprawność i bariery komunikacyjne mogą być szczególnie podatni na nakłanianie do zainwestowania środków finansowych, jak również napotkać trudności z weryfikacją przekazywanych informacji.

Decyzje prezesa UOKiK

UOKiK bada sprawę od kilku lat, postępowanie wyjaśniające wszczął już w 2020 roku. ‘Prezes UOKiK uznał, że przedsiębiorcy Selfmaker Smart Solutions oraz Selfmaker Technology naruszyli zbiorowe interesy konsumentów. Na Selfmaker Technology została nałożona kara finansowa prawie 895.5 tys PLN, dodatkowo urząd nałożył też karę 150 tys PLN na prezesa firmy, Marka Wieteskę, ponieważ celowo i świadomie rozpowszechniał nieprawdziwe informacje dotyczące procesu tokenizacji i przeznaczenia pozyskanych środków, jak również zapewniał o gwarantowanej wypłacie zysków na rzecz Selfmaker Smart Solutions. Osobiście promował również system, w tym wśród osób niesłyszących. Był jednym z pomysłodawców wprowadzenia programu partnerskiego, który oprócz pozyskania kapitału miał zapewnić zbudowanie społeczności związanej z marką Selfmaker.

Na Selfmaker Smart Solutions Prezes UOKiK nałożył karę blisko 100 tys. zł (96 tys. zł). Na spółkę został nałożony obowiązek usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów: osoby, które kupiły tokeny, mogą złożyć wniosek do Selfmaker Smart Solutions o zwrot pieniędzy’ czytamy na stronie UOKiK.

Negatywny wydźwięk sprawy i przewlekłość postępowania ujemnie wpływa na tempo rozwoju Selfmaker, co komentuje Marek Wieteska w dzisiejszym Pulsie Biznesu: ‘2022 rok był dla nas trudny ze względu na oszczerstwa w mediach oraz kluczową fazę technicznego rozwoju projektów. Popracowaliśmy jednak nad rentownością, dzięki czemu 2023 był lepszy. Teraz stawiamy nacisk na wdrożenie recyklomatów wpisujących się w powstający system kaucyjny. Jesteśmy też gotowi z coolockersami na rozwój rynku e-grocery. Widzimy, że sieci handlowe coraz mocniej przekonują się do tego kanału sprzedaży’.

Decyzje nie są prawomocne, ponieważ firmy odwołały się do sądu. Odwołanie złożył również prezes zarządu, Marek Wieteska.

Źródło: UOKiK, Puls Biznesu

Zapraszamy na TEK.day Gdańsk, 26 września 2024. Zapisz się już dziś!