Zagrożenia i wyzwania związane z elektroodpadami w Polsce

Świąteczne porządki odsłaniają problem elektroodpadów w Polsce. Badanie Zymetria dla RLG ujawniło, że 34% Polaków błędnie utylizuje zużyty sprzęt elektroniczny, narażając środowisko.

Monika Brokking

2023-12-11

Elektroodpady © Materiały Prasowe

Okres okołoświąteczny sprzyja domowym porządkom. To właśnie wtedy Polacy pozbywają się zużytego sprzętu elektronicznego. Analiza przeprowadzona przez agencję badawczą Zymetria na zlecenie RLG ujawniła, że aż 34% badanych niewłaściwie utylizuje ektroodpady. Najczęściej błędnie wyrzucane są kable, ładowarki, słuchawki. – Podobnie jest z różnego rodzaju golarkami, lokówkami, zabawkami na baterie i innymi małymi sprzętami, czyli tym, co niebawem będziemy kupować pod choinkę – zauważa Monika Wyciechowska z RLG w Polsce.

W ciągu ostatnich 12 miesięcy aż 78% Polek i Polaków nabyło nowy sprzęt elektroniczny.
Tylko 43% sprzętu elektronicznego wymienionego na nowy w ostatnim roku trafiło do prawidłowej utylizacji.
87% badanych uważa, że elektroodpady zawierają cenne i rzadkie surowce, które mogą być odzyskane i ponownie użyte.
88% respondentów wie, że elektroodpady zawierają substancje szkodliwe dla zdrowia i życia, a nieprawidłowo zagospodarowane mogą skazić środowisko.

Nieświadomość społeczna a elektroodpady

Ponad połowa Polaków nie zdaje sobie sprawy, że stary sprzęt elektryczny i elektroniczny nie powinien trafiać do zwykłych śmietników, lecz do specjalnych punktów zbiórek. Taka nieświadomość prowadzi do poważnych problemów środowiskowych, gdyż elektroodpady zawierają szkodliwe substancje, takie jak rtęć i kadm, które mogą zanieczyszczać glebę i wody gruntowe. – W okresie przedświątecznym ludzie robią porządki w domach, wyrzucają duże ilości odpadów – w tym również elektroodpadów. Dobrze by więc było, aby wiedzieli, gdzie mogą oddać takie zużyte sprzęty – mówi Monika Wyciechowska. – W grudniu kupujemy gwiazdkowe prezenty i warto się zastanowić, czy naprawdę potrzebujemy nowej elektroniki.

66% respondentów zadeklarowało, że segreguje elektroodpady.
79% badanych ma świadomość obowiązku ich segregacji.
17% respondentów uważa, że nie wytwarza elektroodpadów.
55% badanych nie wiedziała, że elektroodpadów nie można wrzucać do 5 frakcji.
24% respondentów rozpoznało prawidłowo wszystkie przedstawione im elektroodpady.

Problematyczne okazały się drobne przedmioty, takie jak:

jednorazowe e-papierosy (wskazane jako elektroodpady przez 49% respondentów)
pendrive’y (wskazane jako elektroodpady przez 64% respondentów)
grające kartki i książeczki (wskazane jako elektroodpady przez 41% respondentów)
zabawki zawierające elektronikę (wskazane jako elektroodpady przez 62% respondentów).
34% badanych przyznaje, że źle zutylizowało wyrzucane elektroodpady.

Odpady, które najczęściej trafiają w nieodpowiednie miejsce, to:

kable – 26%
ładowarki – 19%
słuchawki - 19%

Z drugiej strony, zużyta elektronika stanowi źródło cennych surowców wtórnych, takich jak złoto, srebro, czy miedź, które można odzyskać w procesie recyklingu. Jest tego świadomych prawie 90% Polaków. Taka samo liczba osób zdaje sobie sprawę, że urządzenia te zawierają substancje szkodliwe dla zdrowia i życia. – W starych, zużytych sprzętach mogą się znajdować substancje niebezpieczne, m.in. rtęć, kadm, związki bromu. Jeśli dostaną się one do środowiska, a jest to możliwe w przypadku, gdy zużyte sprzęty nie trafią do profesjonalnego zakładu przetwarzania, mogą zanieczyścić wody gruntowe, glebę i powietrze, co odbije się na środowisku i na naszym zdrowiu – przestrzega Monika Wyciechowska.

Z badania wynika, że tylko 40% wymienionych na nowe sprzętów zostało prawidłowo zagospodarowanych. – Niemal 80% Polaków w ciągu ostatnich 12 miesięcy zakupiło nowe urządzenia elektryczny i elektroniczny, jednak tylko 40% sprzętów wymienionych na nowe zostało prawidłowo zagospodarowanych. Na dodatek lubimy taki sprzęt chomikować w domu. 64% respondentów odpowiada, że wciąż przetrzymuje w szufladzie stary telefon bądź inny sprzęt elektroniczny – dodaje ekspertka RLG w Polsce.

64% respondentów magazynuje niepotrzebne lub zepsute sprzęty elektryczne i elektroniczne.
21% badanych wskazało na magazynowanie telefonów.
20% respondentów magazynuje laptopy i ładowarki.
19% respondentów uważa, że punkty zbiórki znajdują się zbyt daleko.
14% badanych nie jest w stanie samodzielnie przewieźć elektroodpadów.

W kontekście segregacji elektroodpadów kluczowym czynnikiem dla niemal połowy Polaków jest dbałość o środowisko naturalne. Dodatkowo, około 17% respondentów bierze pod uwagę również aspekt ekonomiczny, odnosząc się do wysokich kosztów pozyskiwania nowych surowców.

Monika Wyciechowska, zauważa, że chociaż 80% badanych zdaje sobie sprawę z konieczności segregacji zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, to rzeczywista liczba osób, które to robią, spada do 66%. Wyciechowska uważa, że może to być spowodowane brakiem wiedzy wśród ogółu społeczeństwa. Ponad połowa respondentów nie była bowiem świadoma faktu, że elektroodpady nie powinny trafiać do zwykłych pojemników na śmieci. Co więcej, podobny odsetek osób nie wiedział, że zużyty sprzęt można oddać w specjalnych punktach zbiórek, takich jak PSZOK, czy też w sklepie przy zakupie nowego urządzenia.

Wyzwania i rozwiązania

Problemem wydaje się być również niewłaściwa identyfikacja elektroodpadów. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że zepsute pendrive'y, kable, ładowarki, czy nawet świecące buty i grające książeczki zaliczają się do tej kategorii. Ok. 35% respondentów nie uznaje zepsutego pendrive'a za elektroodpad, a między 20% a 30% nie zdaje sobie sprawy, że również kable, ładowarki i słuchawki należą do kategorii zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Istotne jest zatem podnoszenie świadomości społecznej na temat właściwego postępowania z elektroodpadami.

50% badanych nie wiedziało, że może oddać elektroodpady do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych.
67% respondentów nie miało świadomości, że może oddać drobne elektroodpady w wielkopowierzchniowym sklepie, który sprzedaje sprzęt elektryczny i elektroniczny.
57% badanych nie miało pojęcia, że może oddać elektroodpady w każdym sklepie w chwili zakupu nowych sprzętów tego samego rodzaju i w tej samej ilości.

Monika Wyciechowska z RLG Polska podkreśla, że gdy tego typu sprzęty przestają działać, powinny być przekazywane do odpowiednich punktów zbiórek. To samo dotyczy urządzeń, takich jak golarki czy lokówki, które często znajdują się na listach świątecznych zakupów i są wymieniane na nowe modele. Z badania RLG wynika, że jedynie 24% respondentów potrafi poprawnie zidentyfikować wszystkie elektroodpady.

48% badanych wskazało troskę o środowisko naturalne jako główną motywację do segregowania elektroodpadów
31% respondentów boi się zanieczyszczenia środowiska
17% badanych boi się rosnących kosztów pozyskiwania surowców
7% – tylko tylu respondentów zadeklarowało strach przed grzywną jako powód segregowania elektroodpadów.

Możliwości utylizacji elektroodpadów

Elektroodpady mogą być składowane w specjalnie przeznaczonych do tego pojemnikach lub przekazywane do Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK) znajdujących się w gminach. Ponadto warto pamiętać, że przy zakupie nowego urządzenia tego samego typu, mamy możliwość oddania starego sprzętu w sklepie, co wynika z obowiązku sprzedawcy do przestrzegania systemu wymiany 1:1. W przypadku zakupów online sklepy również są zobowiązane do przyjęcia starego sprzętu, o ile klient zasygnalizuje taką potrzebę przed dokonaniem zakupu.

Monika Wyciechowska wskazuje na pojawiające się w wielu polskich miastach specjalne pojemniki na małogabarytowe elektroodpady. Dodatkowo, w sklepach wielkopowierzchniowych sprzedających elektronikę, których powierzchnia przekracza 400 mkw., klienci mają możliwość bezpłatnego oddania sprzętów o wymiarach do 25 cm.

W obliczu rosnącej ilości elektroodpadów kluczowe staje się edukowanie społeczeństwa na temat ich prawidłowego utylizowania oraz promowanie recyklingu. Tylko poprzez wspólne działania i podnoszenie świadomości możemy skutecznie zmniejszyć negatywny wpływ elektroodpadów na środowisko i wykorzystać potencjał surowców wtórnych, które się w nich znajdują.

Zapraszamy na TEK.day Wrocław, 14 marca 2024. Zapisz się już dziś!