Premium

Czy i kiedy powstanie Centralny Port Komunikacyjny?

Planowany między Warszawą a Łodzią CPK jest w 100% inwestycją Skarbu Państwa. Czy potężny węzeł, łączący transport lotniczy, kolejowy i drogowy zostanie zrealizowany, czy też podzieli losy legendarnej Izery - polskiego flagowego samochodu elektrycznego?

Projekty CPK

W 2020 roku koszty operacyjne spółki CPK wyniosły 51 mln PLN, natomiast w 2021 r. blisko 90 mln PLN. Składały się na nie głównie wynagrodzenia. Na koniec 2021 r. CPK zatrudniała 490 osób. Średnie płace brutto pracowników wynosiły ok.13 tys. PLN. Zarząd otrzymał ok. 2 mln PLN.

Centralny Port Komunikacyjny ma zostać zbudowany w Stanisławowie, na obszarze zajmującym ok. 40% gminy Baranów, na Równinie Łowicko-Błońskiej pomiędzy Warszawą a Łodzią. Lokalizacja jest bardzo korzystna, ponieważ 1,5 km na południe przebiega autostrada A2, kilkanaście kilometrów dalej droga ekspresowa S8 (Wrocław – Warszawa – Białystok), a 8 km na północ droga krajowa nr 92. Około 10 km na zachód biegnie droga krajowa nr 50, a 6,5 km na południowy wschód rozwidlają się linia kolejowa nr 1 (Warszawa – Katowice) oraz linia nr 4, tj. Centralna Magistrala Kolejowa. Od północnej strony linia kolejowa nr 3 łączy Warszawę z Berlinem.

W ramach CPK ma zostać zbudowany Port Lotniczy Solidarność, Dworzec i Koleje Dużych Prędkości oraz Airport City z obiektami targowo-kongresowymi, konferencyjnymi i biurowymi. Według inwestorów w CPK pracę znajdzie 150 tys. osób.

Koncepcja rozwoju i wyposażenia lotniska o powierzchni 3,9 tys. ha będzie modułowa - w pierwszym etapie ma ono obsługiwać 45 mln, a w kolejnym 65 mln pasażerów rocznie. Powstaną dwie równoległe drogi startowe o długości 4 tys. metrów każda. Docelowo port ma mieć trzy drogi startowe oraz infrastrukturę na ok. 450 tys. operacji lotniczych rocznie. Według założeń CPK ma być lotniskiem bazowym dla PLL LOT. Uruchomienie planowane jest na 2028 rok. W pierwszym pełnym roku funkcjonowania, czyli w 2029 r., port ma obsłużyć ok. 29 mln pasażerów. 

Węzeł kolejowy CPK

CPK to nie tylko lotnisko, ale przede wszystkim rozbudowa sieci kolejowej. Efektem inwestycji ma być m.in. 65% więcej podróżujących pociągami z i do Łodzi Fabrycznej, Widzewa i Kaliskiej oraz większa częstotliwość połączeń m.in. na trasie z Łodzi do Warszawy z 20 do 87% w 2040 r.

W ramach projektu w całym kraju zaplanowano 1789 km nowych linii. W woj. łódzkim ma zostać zmodernizowanych 305 km już istniejących tras i powstać 219 km nowych linii kolejowych. Jak wynika z rządowego planu i ustaleń spółki CPK z PKP PLK, budowa podzielona jest na kilka etapów do 2040 r. Zakłada 1,6 tys. km nowych linii prowadzących z 10 kierunków do Portu Lotniczego Solidarność i Warszawy. Będą one łączyły miasta wojewódzkie ze stolicą Polski i CPK, a także wzajemnie między sobą w czasie nie dłuższym niż 2,5 godziny. W ramach tzw. etapu zero, czyli jednocześnie z lotniskiem, zostanie zbudowana m.in. 140-kilometrowa nowa linia kolejowa Warszawa – CPK – Łódź Fabryczna, czyli pierwszy odcinek Kolei Dużych Prędkości, a później m.in. do Wrocławia i Poznania. Założonym standardem będzie przystosowanie do prędkości 250 km/h, z parametrami technicznymi umożliwiającymi ewentualne późniejsze ich podniesienie. Ma to umożliwić osiągnięcie czasu przejazdu z CPK do Warszawy w 15 minut, a z CPK do Łodzi ok. 25 minut. W rejonie Baranowa powstanie również węzeł, którego częścią będą łączniki między CPK a istniejącymi liniami, czyli Warszawa - Grodzisk Maz. - Łódź - Katowice oraz Warszawa - Kutno - Poznań. Docelowo na potrzeby Programu CPK zostanie zbudowana też m.in. linia CMK Północ, czyli przedłużenie Centralnej Magistrali Kolejowej z rejonu Żyrardowa do CPK, a dalej w kierunku Płocka, Włocławka, Grudziądza i Trójmiasta. Dojazd pociągiem do centralnego lotniska ma zająć nie dłużej niż 2 godz. W zasięgu sieci znajdą się największe miasta w kraju (poza Szczecinem, do którego z racji odległości dojazd koleją wyniesie 3 godz. 15 minut). Dogodnym dojazdem do CPK objęte będą także przygraniczne obszary Czech, Słowacji, Ukrainy, Białorusi, Litwy i obwodu kaliningradzkiego.

CPK

Prace budowlane, czyli wbicie pierwszej łopaty pod Centralny Port Komunikacyjny, rozpoczną się mniej więcej w połowie 2023 roku, a w 2028 r. planowane jest komercyjne otwarcie portu dla pasażerów. CPK ma znaczenie dla bezpieczeństwa państwa i będzie lotniskiem do wykorzystania militarnego w razie potrzeby. Chodzi przede wszystkim o możliwości przerzutu wojsk, amunicji, sprzętu i zaopatrzenia w bardzo dużych ilościach i bardzo szybko — powiedział wiceminister funduszy i polityki regionalnej, pełnomocnik rządu ds. CPK Marcin Horała. 

Inwestycje takie jak CPK są potrzebne do szybkiego reagowania na wschodniej flance NATO, ze względu np. na możliwości logistyczne i odpowiednią przepustowość — dodał generał Ben Hodges.

Kalendarium planowania, budowy i kosztów CPK:

  • Listopad 2017 r. — Koncepcja przygotowania i realizacji inwestycji Port Solidarność – Centralny Port Komunikacyjny dla Rzeczypospolitej Polskiej przyjęta uchwałą Rady Ministrów. Według założeń rządu Beaty Szydło prace przygotowawcze miały potrwać do końca 2019 r., a budowlane kolejne 8 lat i port powinien zostać otwarty w 2027 r. Koszty lotniska oszacowano na 16-19 mld PLN, a węzła kolejowego na 8-9 mld PLN. Na budowę nowych dróg założono 1,8-6,9 mld PLN. Łącznie realizacja podstawowych założeń koncepcji miała wynosić między 30,9 a 34,9 mld PLN.
  • Kwiecień 2018 r. — Uchwała Rady Gminy Baranów o przeprowadzeniu gminnego referendum 17 czerwca 2018 w sprawie lokalizacji Centralnego Portu Komunikacyjnego. Mieszkańcy opowiedzieli się przeciwko budowie CPK na terenie ich gminy oraz zaproponowanym przez rząd warunkom rozliczeń.
  • Czerwiec 2018 r. — Prezydent RP Andrzej Duda podpisał specjalną ustawę o Centralnym Porcie Komunikacyjnym. 

Plan budowy CPK na terenie gminy Baranów

  • Sierpień 2018 r. — pełnomocnik rządu ds. Centralnego Portu Komunikacyjnego Mikołaj Wild zarekomendował wybudowanie portu w gminie Baranów, w powiecie grodziskim, w województwie mazowieckim i poinformował, że pierwszy samolot powinien wystartować w sezonie zimowym 2027/2028.
  • Wrzesień 2018 r. - Wiceminister infrastruktury i pełnomocnik rządu ds. budowy CPK Mikołaj Wilda ogłosił, że prezesem spółki celowej ds. budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego jest Jacek Bartosiak, który już w lutym 2019 zrezygnował z tej funkcji.
  • Kwiecień 2019 r. — spółka CPK rozpoczęła proces uzgodnień strategicznych z partnerami branżowymi. W pierwszym spotkaniu wzięło udział ponad 60 przedstawicieli firm i instytucji zainteresowanych projektem. Wśród interesariuszy znalazły się m.in. Polskie Linie Lotnicze LOT, BARIP (Rada Przedstawicieli Linii Lotniczych w Polsce), Polska Agencja Żeglugi Powietrznej, Poczta Polska, Orlen, LOTOS, PERN, Straż Graniczna, LOT AMS, LS Airport Services, LS Technics, Welcome Airport Services, Krajowa Administracja Skarbowa, Polski Holding Hotelowy, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, FedEx, DHL, UPS i TNT Express. Było to pierwsze w Polsce tak szerokie forum uczestników lotniskowego procesu inwestycyjnego.
  • Czerwiec 2019 r. — Warsztaty architektoniczne z inicjatywy Ambasady Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz spółki Centralny Port Komunikacyjny. Koncepcje terminala przygotowało sześć znanych pracowni projektowych: Foster+Partners, Grimshaw, Chapman Taylor, Zaha Hadid Architects, Benoy, Pascall+Watson.
  • Czerwiec 2022 r. — CPK udostępniło pierwsze 190 ha gruntów zamiennych dla mieszkańców za działki pod lotnisko w ramach Programu Dobrowolnych Nabyć.
  • Lipiec 2022 r. — Sejm uchwalił ustawę o usprawnieniu procesu inwestycyjnego Centralnego Portu Komunikacyjnego, która weszła w życie w październiku 2022 r. 

Protesty mieszkańców gminy Baranów

  • Lipiec 2022 r. — Posłowie większości klubów i kół opozycyjnych zgłosili w Sejmie wnioski o odrzucenie w całości projektu ustawy. Byli ministrowie infrastruktury wystosowali list do premiera Mateusza Morawieckiego, dotyczący planowanego Centralnego Portu Komunikacyjnego, w którym domagali się m.in. udostępnienia opinii publicznej wszystkich informacji i ekspertyz. W gminach, w których ma powstać CPK oraz infrastruktura towarzysząca, odbyły się kolejne protesty przeciwko inwestycji. Właściciele nieruchomości wciąż nie chcą się zgodzić na wywłaszczenie ich gruntów.
  • Lipiec 2022 r. Spółka CPK wyłoniła 8 wykonawców budowlanych prac przygotowawczych portu Solidarność: Budimex, Doraco, Mostostal Warszawa, NDI, Polimex Infrastruktura, PORR, Strabag i Trakcja. Szacowana wartość zamówienia to ponad 1,7 mld PLN. 
  • Lipiec 2022 r. — Spółka CPK w ramach przetargu na tzw. inżyniera kontraktu inwestycji kolejowych (opracowanie dokumentacji i techniczne wykonania robót) podpisała umowy ramowe z 20 wykonawcami na ok. 2,5 mld PLN netto.
  • Sierpień 2022 r. — Do przetargu dotyczącego projektowania m.in. wieży kontroli ruchu lotniczego, centrum operacyjnego lotniska, bazy utrzymaniowej dla samolotów (MRO), budynków służb ratowniczo-gaśniczych, służb lotniskowych itd., zgłosiło się 15 firm i konsorcjów projektowych, także z Polski.
  • Wrzesień 2022 r. — Konsultacje w sprawie opracowania Strategii Rozwoju Obszaru Otoczenia CPK w gminach Baranów, Błonie, Brwinów, Grodzisk Mazowiecki, Jaktorów, Michałowice, Milanówek, Piastów, Pruszków, Podkowa Leśną i Żyrardów. 
  • Wrzesień 2022 r. — Spółka CPK skierowała do konsultacji z samorządami Plan Generalny, czyli koncepcję rozwoju Portu Solidarność do 2060 roku. 
  • Październik 2022 r. — Spółka CPK ogłosiła przetarg na projektowanie hoteli, biur, terminali cargo i parkingów wielopoziomowych na terenie Portu Solidarność i Airport City.

Zwycięski projekt CPK autorstwa Normana Fostera. Duże szyby zamiast ścian, szklany dach i wiklinowa/drewniana konstrukcja? Ciekawe jak zostanie rozwiązany system ogrzewania i czy obiekt dobrze zniesie opady śniegu w naszej szerokości geograficznej... :) Koszt projektu to 859 mln PLN.

  • Październik 2022 r. — Autorem projektu CPK został Norman Foster. W konkursie na projekt terminala i dworca kolejowego CPK wybrano konsorcjum Foster+Partners i Buro Happold. Za projekt architektoniczny Skarb Państwa zapłaci 856 mln PLN. Wybrany projektant będzie współpracował m.in. z master plannerem CPK, czyli firmą Arup, doradcą strategicznym - Portem Lotniczym Incheon z Seulu, a także np. z generalnym projektantem inżynierii lądowej (MCE). Do głównego architekta będą dołączali wykonawcy pozostałych prac projektowych, których spółka CPK planuje wybrać w kolejnych przetargach.
  • Październik 2022 r. — Spółka CPK podpisała umowę z firmą Dar Al-Handasah Consultants na Generalnego Projektanta Inżynierii Lądowej. Wykonawca ma przygotować projekt infrastruktury lotniskowej, jak m.in. dróg startowych i kołowania, płyt postojowych, systemów lotniskowych oraz sieci i przyłączy wraz z obiektami inżynieryjnymi.
  • Listopad 2022 r. — 26 firm z Polski i całego świata złożyło oferty w przetargu CPK na drugą umowę ramową dla projektowania tzw. obiektów wspierających, czyli m.in. hoteli, biur, terminali cargo i parkingów. Spółka podpisze finalnie umowę ramową z maksymalnie 15 podmiotami. Szacowana wartość umów to łącznie 500 mln PLN. Wykonawcy zaprojektują m.in. budynki dla centrum Airport City, związanego z funkcjonowaniem portu lotniczego. Powstaną w nim biura, hotele, parkingi wielopoziomowe, obiekty rozrywkowo-kulturalne, kompleksy handlowe, kongresowe i wystawiennicze, z przeznaczeniem do wykorzystania przez podmioty komercyjne i publiczne.
  • Listopad 2022 r. — CPK przewiduje finansowanie dłużne projektu na poziomie 60%. Spółka złożyła wniosek lokalizacyjny o tunel łódzki i planuje umowę o projektowanie linii Warszawa – Łódź.

Planowany tunel w Łodzi

  • Grudzień 2022 r. — CPK ma decyzję lokalizacyjną na Tunel Kolei Dużych Prędkości w Łodzi. Tunel o długości ponad 4 km i średnicy ok. 14 m będzie drążony przy pomocy automatycznych tarcz TBM i rozpocznie się pod budynkiem Łódzkiego Domu Kultury. Szybkie pociągi będą zatrzymywać się na dworcu Łódź Fabryczna. Kolejny krok to uzyskanie pozwolenia na budowę i rozpoczęcie prac, które są planowane na 1 połowę 2023 r.
  • Grudzień 2022 r. — Spółka Skarbu Państwa wybrała oferty w pierwszym przetargu na projektowanie obiektów wspierających lotnisko. CPK planuje podpisać umowę ramową z 13 podmiotami (dziewięć firm i cztery konsorcja), które zaprojektują m.in. wieżę kontroli lotów i centrum operacyjne portu lotniczego.

Opracowała Agnieszka Kubasik

Źródła: Wikipedia, inwestycje.pl; wnp.pl; portalsamorzadowy.pl; cpk.pl; propertynwes.pl; bankier.pl; propertydesign.pl;